Regisseur Danny Boyle en scriptschrijver Richard Curtis leveren met Yesterday een oppervlakkige, maar prettig wegkijkende film af, over het Mandela Effect. Althans, ze gebruiken het Mandela Effect als startpunt en zetten daarna hun verstand, gevoel voor drama, en diepgang op nul.
Eigenlijk was het de bedoeling dat Danny Boyle (Trainspotting, Slumdog Millionaire) de volgende Bondfilm ging regisseren, maar hij besloot vanwege ‘creative differences’ zijn hoed aan de kapstok van Moneypenny te hangen. Het werken aan ‘mainstream franchise movies’ was niet voor hem weggelegd, zei hij er zelf over. Dat betekent zoiets als: ik word gek van al die driedelige pakken die constant over mijn schouder meekijken en elke komma in het script voorleggen aan de marketingafdeling, want het gaat de ‘big studios’ niet om creativiteit maar om geld.
In plaats van de 25e James Bond, maakte hij Yesterday. Een luchthartige film over het Mandela Effect. Soort van.
The Beatles en de blackout
Boyle en Curtis gebruiken het Mandela Effect slechts als startpunt en gimmick. De term wordt zelfs nergens in de film genoemd. Middelmatige muzikant (gespeeld door Himesh Patel, die perfect gecast is als likeable nobody) wordt tijdens een globale blackout geschept door een bus. Wanneer hij wakker wordt, blijkt iedereen The Beatles te zijn vergeten. Sterker nog, ze hebben nooit bestaan. Dat schreeuwt parallelle werkelijkheid, maar daar is het script niet in geïnteresseerd. Noch in de oorzaak van de blackout, noch in drama, noch in welke vorm van diepgang dan ook.
Ook het idee dat de liedjes van The Beatles, als ze nu geschreven zouden worden, meteen tot wereldhits zouden uitgroeien, wordt niet betwijfeld. Dit is een potentieel pijnpuntje, dat begrijp ik wel – want de muziek van The Beatles is tijdloos, toch? Toch? – maar het getuigt van gemakzucht om hier geen enkele aandacht aan te geven. Al was het maar in de vorm van een personage dat opmerkt dat de nummers een sixties feel hebben, bijvoorbeeld.
Dit alles maakt Yesterday oppervlakkig (wat niet zo verwonderlijk is, gezien het verhaal uit de duim van Curtis komt, de man achter de shallow British cinema blockbusters Love Actually, Notting Hill en Bean), maar tegelijkertijd verfrissend. Simpele, niets-aan-de-hand-films zijn tegenwoordig een welkome afwisseling. Inmiddels waant er al jaren een nihilistisch spook door onze entertainment, en het is fijn om daar even los van te zijn.
Mandela Effect
De monocle van het besnorde Monopoly-mannetje, de pose van Rodins ‘De Denker’, het zilveren been van C-3PO, de Berenstein Bears, het logo van Ford, de beugel van het blonde vriendinnetje van Jaws in Moonraker, en de dood van Nelson Mandela op Robbeneiland. Allemaal voorbeelden van het Mandela Effect, en er lijken elke dag meer bij te komen.
Het gaat altijd om een detail. Dat je er nét niet zeker van bent of je iets verkeerd hebt onthouden of dat er meer aan de hand is. Is het een kwestie van onze hersenen die nou eenmaal moeite hebben met herinneringen opslaan, of heb je zonder het te beseffen een kijkje genomen in een parallel universum?
Yesterday gaat een stap verder. Het uitwissen van The Beatles is geen detail meer. En er blijkt meer veranderd. Ook de band Oasis – hevig geïnspireerd door de band – bestaat niet meer. Dat moet dus ook gelden voor de albums ‘Woodface’ van Crowded House, ‘White Pepper’ van Ween, en het nummer ‘Sowing the Seeds of Love’ van Tears for Fears. Maar zover rijkt de Beatlekennis van Curtis niet. Die vond het leuker om ook Coca-Cola achter te laten in de andere dimensie.
Schuldgevoel
De middelmatige muzikant richt zich uitsluitend op het werk van The Beatles (wellicht met het oog op een sequel waarin hij aan het oeuvre van Oasis begint). Hij wordt een overnight success met ‘She Loves You’ en ‘The Long and Winding Road’, en gaat zich steeds schuldiger voelen. Het pronken met andermans veren – ook al bestaan die anderen niet – en de schuld die ermee gepaard gaat, is waar de film om draait. Tenminste, zou moeten draaien, want het verhaal hangt van situaties waar de hoofdpersoon zich aandoenlijk doorheen stuntelt aan elkaar.
Yesterday kijkt lekker weg, de vaart zit er goed in, de regie is verzorgd – Boyle gooit er af en toe een dutch angle tegenaan, ogenschijnlijk voor de lol – en met de muziek zit het uiteraard ook wel goed. Jammer alleen dat het Mandela Effect als gimmick en punchline gebruikt wordt. Wat dat betreft had er veel meer ingezeten. Had je het quasi-romantische subplot, Kate McKinnon, en godbetert Ed Sheeran weg kunnen laten.